Alkol küresel öneme sahip gerçek bir sosyal olguyu temsil eden, en yaygın olarak kullanılan bağımlılık yapıcı maddedir. Alkol kullanımı karmaşık bir sosyal etkiye sahip olmakla birlikte birden fazla organik ve psikiyatrik sonuçları oluşturmaktadır. Alkolizmin dayattığı sosyal damgalamanın ötesinde, kökleri eski zamanlardan kalma insanlık bilincine dayanmaktadır. Alkolizm kavramını 1930’un ortalarında bir bozukluk olarak nitelendirilmiş ve böylece tedavi için bir model geliştirilmiştir. Alkolizm bir maladaptif bir sendrom olarak ayırt edilmekte, öngörülebilir bir doğal evrim olmadan bir bozukluktan daha fazla klinik formları bulunmaktadır. Prelipceanu (2011) alkoliklerin davranışlarının evriminin her zaman durabileceğini ve aynı zamanda beklenmedik bir şekilde devam edebileceğini belirtmektedir.

Kişinin alkol kullanımı konusunda engellenemez bir istek duyması ve zaman içinde kullandığı alkol miktarının artması ve bu kullanımın çeşitli fiziksel ve psikolojik sorunlara yol açması; alkol kullanılmadığında çeşitli fiziksel ve psikolojik yoksunluk belirtilerinin ortaya çıkması, kullanıma bağlı sosyal ilişkilerinde bozulmalar yaşaması ve bu sorunlara rağmen kullanıma devam etmesi alkol bağımlılığı olarak tanımlanmaktadır.

Dünya Sağlık Örgütü alkol bağımlılığını “alışılmadık bir şekilde uzun süren alkol kullanan bir hasta” olarak tanımlamaktadır. Psikolojik, bedensel ve sosyal sağlık buna bağlı olarak bozulmakta, ancak kendini durumunu değerlendirememekte ve kendini durduramamaktadır. Alkol almak için kendilerini durduramamakta ve tedavi edilmeleri gerekmektedir. Alkol bağımlılığı Amerikan Psikiyatri Derneği sınıflamasında “Madde Bağımlılığı” başlığı altında ayrı bir bölüm olarak ele alınmaktadır. Birçok kişi alkol içmekten zevk almakta ama bazı insanlar içmek için son derece motive olmakta ve aşırıya kaçmaktadırlar. Aşırı alkol tüketimi ciddi bir sağlık sorunudur. Bu aşırı tüketim, hastalık ve yaralanma, suç ve kamu bozukluğu, iş yerinde verimlilik kaybı ve kişisel acının önemli bir nedenidir (Alcohol Concern 2002; Heather 2001). Aşırı tüketenler, bu tüketimin olumsuz sonuçlarını tanımak ve bunları değiştirmek istemektedirler, fakat bunu yapmak onlar için çok zor olmaktadır. Kişiye yerleşmiş olan içme alışkanlığının değiştirilmesi oldukça fazla bir çaba ve bağlılık gerektirir. Tüketimde azaltmalar başarıldıktan sonra bile insanların eski alışkanlıklarına devam etmeleri oldukça yaygındır (Whitworth ve ark. 1996). Buna karşın, bazı aşırı içenler tüketimi azaltmakta ve bunu koruyabilmektedirler. Bu nedenle, başarılı bir şekilde içmeyi azaltan aşırı tüketicilerin, bunu yapamayanlardan özelliklerini ayırt etmek mümkün olmaktadır.

Mısır, Yunan ve Roma uygarlıkları dahil olmak üzere birçok eski uygarlık alkolü yoğun ve aşırı bir şekilde tüketmiştir. Alkolün aşırı tüketiminden kaynaklanan sorunlar neredeyse ilk kullanılmaya başlanmasından beri görülmüştür. M.Ö. 6. Yüzyılda Pers Kralı Cambyses alkol bağımlılığı konusunda kayıtlara geçen ilk kişi olduğu söylenmektedir.

Alkol kullanımı ve bağımlılığı Amerika’nın önde gelen problemlerinden biridir ve aşırı alkol tüketimini; kullanıcıların, ailelerinin ve sosyal çevresindeki kişilerin yaşamları üzerindeki olumsuz etkisi nedeniyle psikiyatrik bozukluklar arasında en zarar verici olanlar arasındadır. 2003 yılında 12 yaş ve üstü Amerikalıların %22’si kısa dönemde aşırı alkol aldıklarını bildirmiştir ve %6,8’inin ağır içici olduğu bulunmuştur (Substance Abuse and Mental Health Services Administration, 2004). Yeni Ulusal Eş zamanlı Hastalık Araştırması Tekrarlama çalışmasına göre ABD’de alkol kullanımı yaygınlığı %13,4’tür (Kessler Chiu ve diğerleri, 2005).

Aşırı alkol kullanımının olası kullanıcının kendisinde, sevdiklerinde ve toplumda yarattığı zararlı etkiler çok çeşitlidir. Ağır içicilik; yaralanma eğilimi evlilikte geçimsizlik (ve partner şiddetine maruz kalma ile bağlantılıdır. Alkol bağımlılığı olan ortalama bir insanın ömrü, alkol bağımlılığı olmayan bir insana göre yaklaşık 12 yıl daha kısadır. Alkol sorun çözme gibi bilişsel görevlerdeki başarımı belirgin olarak düşürür ve görev ne kadar karmaşıksa bozulma da o kadar fazladır. Beyinde büzüşme gibi organik hasarlar alkol bağımlılığı olanlarda, özellikle de ayık geçirilen belirli dönemlerden sonra alkol kullananlarda (Hunt, 1993) büyük oranlarda görülür. Bir çalışmaya göre, 2004 yılında uyuşturucu kullanımı ya da bağımlılığı nedeniyle acil servise gelen 1,3 milyon vakanın %8’inde hastalar 21 yaş altındadır ve servise gelme nedeni alkol kullanımıdır (USDHHS, 2006).

Alkol kullananların %37’sinden fazlasında en az bir eş zamanlı zihinsel bozukluk görülür. Alkolizmle senkronize görülen zihinsel bozukluklarda depresyonun ön plana çıkıyor olması, alkolün bir depresan olduğu düşünüldüğünde şaşırtıcı değildir. Alkol bağımlılığı yaşayan çoğu bireyin intihar girişiminde bulunması da olağan bir durum olarak görülmüştür. Aşırı içki kullanımı, kullanıcıların kendi yaşamlarında yarattıkları ciddi problemlere ek olarak, başka bireyler içinde önemli güçlükler doğurur. Alkol kullanımıyla birlikte sıklıkla kişilik bozuklukları da görülür. Grant, Stinson ve diğerleri (2004) alkol bağımlılığı olan kişilerin %28,6’sında en az bir kişilik bozukluğu olduğunu bildirmiştir.

Alkolle birlikte ortaya çıkan sorunlar hem dengesiz hem de iniş çıkışlı olabilir. Yapılan bir anket çalışmasında, bazı alkol bağımlılarının yeniden içmeye başlamadan önce alkolden uzun bir süre uzak kalabildiğini gösteriyor. Ankete katılan ve çoğu alkol bağımlısı olan 600 kişinin yarısından fazlası yani %56’lık bir kısmı 3 ay süren uzak durma dönemleri yaşamıştır ve %16’sı da 5 yıl boyunca alkolden uzak durabildiğini bildirmiştir (Schuckit, Tipp ve diğerleri, 1997). Bu nedenle de alkol kullanımı ve bağımlılığında görülen gidişatın farklılıklar sergileyebileceği, hatta düzelme dönemlerini içerebileceğini unutulmaması gereken bir noktadır.

KAYNAKÇA

Alcohol Concern (2002). State of the nation, 2002. Retrieved April 11, 2006, from http://www.alcoholconcern.org.uk/servlets/doc/154

Grant, B. F., Stinson, F. S., Dawson, D. A., Chou, S. P., Dufour, M. C., Compton, W., Pickering, R. P. & Kaplan, K. (2004). Prevalence and co-occurrence of substance use disorders and independent mood and anxiety disorders: Results from the National Epidemiologic Survey on Alcohol and Related Conditions. Archives of General Psychiatry, 61(8), 807–816.

Hunt, W. A. (1993). Are binge drinkers more at risk of developing brain

Kessler, R. C., Chiu, W. T., Demler, O., &Walters, E. E. (2005). Prevalence, severity, and comorbidity of 12-month DSM-IV disorders in the National Comorbidity Survey Replication. Arch. Gen. Psychiat., 62, 617-627.

Prelipceanu, D. (2011). Psihiatrie Clinică., Bucharest: Ed. Medicală.

Schuckit, M. A., Tipp, J. E., Smith, T. L., Bucholz, K. K. (1997). Periods of abstinence following the onset of alcohol dependence in 1853 men and women. J. Stud Alcohol, 58, 581-589.

Substance Abuse and Mental Health Services Administration. Office of Applied Studies. (2004). Results from the 2003 National Survey on Drug Use and Health.

U.S Deparment of Health and Human Services (USDHHS). (1997). National household suvery on drug abuse: Main findings 1995. Washington, DC: USDHHS.

Whitworth, A. B., Fischer, F., Lesch, O. M., Nimmerrichter, A., Oberbauer, H., Platz, T., Potgieter, A., Walter, H., Fleischhacker, W. W. (1996) Comparison of acamprosate and placebo in long-term treatment of alcohol dependence. Lancet 347:1438–1442

Uzman Klinik Psikolog Hatice Büşra KARA

busra.kara@icloud.com