Ekrem Çulfa
Çocukların psikolojik
açıdan önemli gelişim dönemleri Bebeklik dönemi (0-2
yaş) Çocukların en hızlı büyüyüp geliştikleri dönemdir. Fizyolojik
olarak çocuğun kas ve motor gelişimi git gide ilerleme kaydetmektedir. Zihni
berraktır. Dışarıdan ne gelirse zihnine alır. Bu hızlı gelişim döneminde de
aile olarak onun gelişimine ciddi anlamda özenmeniz gerekiyor. Bebeğiniz 9 ay
civarında yürümeye başlıyor, özerkleşmeye başlıyor. Merak ediyor, dokunma,
tatma duyularının tatmini için her şeyi ağzına götürüp çiğnemeyi ve eşyaları
fırlatmayı deneyimliyor. İlk yılda bebeğiniz diş çıkarmaya başlar ve agresif huysuz
olabilir. Bu dönemde çocuk zihinsel olarak ciddi anlamda alıcıdır. Nerede ne
var, görüntüler, sesler gibi uyaranları duyuları ile kavramaya başlar. Bunun
için de daha bebek nasıl olsa anlamıyor diye yanında konuşulanlara dikkat
etmezsiniz ama etmelisiniz. Çünkü bu dönemde alınan bilgiler ileriki dönemlere
de taşınabiliyor. İlk aşamalarda bakışları ve ağlamaları ile kendini ifade
ederken belli şeyler ima etmeye çalışırken sonrasında agulamalar başlar, 2
yaşından itibaren ise 3 kelimelik cümleler kurmaya başlar. 3 yaş döneminde ise
rahatlıkla kelimeler kurmaya başlar ve kendini ifade eder. 2 yaşından sonra kasları
dışkısını tutabilecek kıvama gelir. Bu dönemde cinsiyet kavramını öğrenmeye
başlar. İlk çocukluk dönemi
(3-6 yaş) Oyun çağı Okul öncesi çağı da diyebiliriz bu döneme. Anaokulu çağı. Bu
evrede kız erkek gibi gruplaşmalar başlar. Kızlar evcilik gibi oyunlar oynarken
erkekler de araba savaş tarzı oyunları tercih ederler. Bu dönemde çocuğunuz aktif
olarak çevresine yönelir çünkü sosyalleşme evresindedir. Oyun oynamak ister,
paylaşımda bulunmak ister. Bu da dış dünyayı keşfetmeye başladığı anlamına
gelir. Bu dönemde “aman yapma etme, sakin dur” demek yerine aksine onu
destekleyici ve motive edici olmalısınız ki ileriki dönemlerde sosyalleşirken
sıkıntı yaşamasın. Bu dönemde kendi bedenini de keşfetmeye başlar, ben bir kız
çocuğuyum gibi. Ona göre gruplara katılıp o tarz oyunları oynamaya meyilli
olacaktır. Grup oyunlarında belli kural çerçevelerine uyum sağlamaya
başlayacaktır. Bu süreçte kazandığı becerilerle ileriki hayatında nasıl bir
sosyal iletişim kuracağının temelleri atılır. Bu dönemde motor koordinasyonlarda
biraz sıkıntı yaşayabilir. Dengesi tamamen oturmamıştır. Tek çizgi üzerinde
yürüme gibi dengesel işlemler gereken durumlarda zorlanabilir. Bu süreçte kendi
ile ilgili ya da dış dünya ile ilgili birçok sorular soracaktır size. Çocuğun
sorularını geçiştirmek çok yanlıştır. İleriki hayatında soru sorma, araştırmacı
olma ve hakkını arama gibi durumlarda pasif kalmasına neden olabilir. Bir diğer
taraftan kendisini suçlu hisseden bir çocuk olabilir. Bu dönemde vicdan ve
ahlak gelişimi başlar. Bunun için yapabileceğiniz en iyi durum çocuğunuzu
anaokuluna yazdırmak olacaktır. Orada paylaşmayı, haklarını, sınırlarını
öğrenecek. Mümkün olduğunda bu evrede çocuğunuzl oyunlar oynayın. Bu dönemde
çocukta hayal gücü gelişmeye de başlar. 2. çocukluk dönemi
(7-11 yaş) Çocuğunuzun ilkokula yeni başladığı bu dönem fazlasıyla
sosyalleştiği yeni öğrenimler edindiği bir dönem. Burada nelerle
karşılaşacaksınız? Çocuğunuz mantıklı düşünmeye başlayacaktır. Haksızlığa
uğradığı zaman “bunu bana yapmamalısın” diyebilecek bir çocuğunuz var artık.
Ben merkezci yani egosantrik davranışlarda bir azalma görülür. Kendi
yaşıtlarına arkadaşlarına biraz daha fazla önem verebilir. Benlik ve dil
becerileri artarak kendini daha fazla ifade etmeye başlar. Bu dönem mahremiyet
eğitimi için uygundur. Bilişsel becerileri okuma yazma öğrenmeye hazırdır.
Fiziksel gelişim de biraz durağanlaşır. Benlik kavramı gerçekleşir. “Ben kimim?
Ne istiyorum? Nelerden hoşlanırım?” gibi birey olma kısmında kendisini ifade
etmeye başlar. Dengenin gelişmeye başladığı zamanlar bu dönem olduğundan
sportif aktivitelere yönlendirmeniz faydalı olacaktır. Problem çözme
yeteneğinin geliştiği bu dönemi ne kadar sağlıklı iyi atlatırsa gelecekteki
yaşantısında da problem çözme konusunda o kadar yetenekli olacaktır. Soyut
düşünme artmaya başlamıştır. Belli ahlaki kavramlar vicdan kavramı adalet gibi
kavramları sorgulamaya başlayabilir. Arkadaşları arasında oyun oynarken güç
savaşları fark edebilirsiniz. Kelime haznesi gelişen ve kendisini rahatlıkla
ifade edebilen çocuğunuz grup içerisinde lider olmak isteyecektir. Ergenlik dönemi (12-18
yaş) Bu dönemde çocuğunuzun hormonel gelişiminde ciddi bir artış
oluyor. Birden boy atıyor, kolları uzuyor. Buna henüz adapte olamayan ergenimiz
de sıklıkla sakarlık yapabilir. Anlayışlı davranmakta fayda var. Bir yandan da
ruhsal bunalımların yaşandığı zor bir dönemdir ergenlik dönemi. En ufak bir
sivilce dünya sorunu haline gelebiliyor. Bu bunalım kişilik yapısını
geliştirmesi için sağlıklıdır. İleride kendisini gerçekleştirmek için çok büyük
bir adımdır. Bu dönemde bunalım yaşayan kişiler döneminde hallettikleri için
içsel sorgulamalarını ileride aslında o varoluşsal sorgulamalar, ben kimim
sorgulamaları yapıldığı için daha temel adımlar atabilirler. Psikolojik olarak
kişi kendisi ile bütünleşmeye çalışıyor. Duygusal inişler çıkışlar olabiliyor.
Sosyal alanda sıkıntılar yaşayabilirler. Neden? Çünkü yaşıtlarının da farklı
farklı karakterleri oluştuğu için o ayrılıklar ya da birleşmeler “evet ben bu
kişi ile daha iyi anlaşıyorum ama bu kişiden çok hoşlanmıyorum” gibi sınır
koymalar da bu dönemde gelişmeye başlıyor. Eğer ki gelişmiyorsa, herkesi çok
sevmeye çalışıyorsa ya da herkesle fazla mesafeli duruyorsa dikkatli olmak
gerekiyor. Bir uzman desteğinin alınmasında fayda var. Soyut düşüncenin
gelişmeye başlaması ile geleceğe dair planlar yapılabiliyor ya da sosyal
ilişkilerde hayal kurmalar olabiliyor, mantıksal bağlantılar arttığı için
geleceğe dair kaygılanmalar da artabiliyor. Klinik Psikolog Sabiha
IŞIK
sabihaisik@outlook.com
Yorumlar
Henüz yorum yapılmamış. İlk yorumu yapmak için tıklayın
Yazarın diğer yazıları
Antisosyal Kişilik Bozukluğu
- 28/06/2022
Sosyopati ya da psikopati olarak da adlandırılan antisosyal kişilik bozukluğu genel anlamda diğer kişilerin haklarına karşı umursamazlık ve ihlal halidir. Çocukluk veya ilk ergenlik çağında başlayıp yetişkinlik çağında da devam eder. Hilekarlık ve
Terk Edilme ve Ayrılık Korkusu
- 24/06/2022
Leyla ile Mecnun, Ferhat ile Şirin’ e benzer aşıkların reddedilme ve terkedilme öyküleri mitolojde yoğun bir şekilde karşımıza çıkıyor. Bütün hayatını sevgiliye adayan erkek ve kadın mitleri ile doludur masallar ve efsaneler. Analitik psikolojinin
Göç’ün Psikolojisi ve Sosyolojisi
- 21/06/2022
Uluslararası göç; bir ülkeden bir ülkeye belirli bir süre yaşamak için taşınmak olarak adlandırabiliriz. Göç konusunu sebeplerine göre ayıracak olursak eğer;
1) ekonomik göç yani iş için göç edenler: Eskiden Avrupa mavi yakalı göçmen ararken
Bağlanma türleri ve insan ilişkilerine etkisi
- 17/06/2022
Bağlanma; çocukların küçük yaşta anne veya bakım veren diğer kişi ile kurduğu bağdır. Bebekler küçük yaşlarda bakım veren kişinin ya da annenin her zaman ihtiyaçlarına cevap verebileceğini, güvenli olarak bir psikolojik yapı geliştirdiklerinde onlar
Çocuklarda davranış bozuklukları ve çalma davranışı
- 14/06/2022
Çocuklarda davranış bozuklukları ve çalma davranışı
Bir davranışı problem olarak değerlendirmenin belli objektif ölçüleri vardır. Davranışın değerlendirilmesi sırasında
Kardeşler arası yaş farkı ne kadar olmalıdır?
- 07/06/2022
En sık sorulan sorulardan biri ne zaman ikinci çocuğu yapmalıyım? Kardeşler arası yaş farkı ideali kaç olmalıdır? Bu yazımda bunlara detaylıca değineceğim.
Yaş farkına karar verirken değerlendirilecek konular; anne baba, anne baba ilişkisi, çocuğu
Çocuklarda konuşma geriliği, konuşma gecikmesi
- 03/06/2022
Konuşma bir öğrenme ve iletişim biçimidir. Bebekler etrafındaki olayları gözlemleyerek, cisimlerin isimlerini duyarak zamanla konuşmaya başlarlar. Çocuk beyni ilk üç yaş içerisinde öğrenme ve taklit etmeye çok açıktır. Çok kolay öğrenir ve taklit e
Çocuklara “Hayır”ı Öğretmek, Çocuklara Hayır Diyebilmek
- 31/05/2022
Ne zaman çocuklara “hayır” diyoruz? Ne zaman “dur” diyoruz? Acaba bu hayır’lar bizim hayır’larımız mı yoksa olması gereken hayır’lar mı? Çocukların cezalandırılmaları ile ilgili süreçlerde bazen hayır diyerek, ses tonumuzu da arttırarak yapmaması g
İstediğini ağlayarak yaptırmaya çalışan çocuğa nasıl davranmalıyız? Ödül ve pekiştireç yöntemi nası
- 24/05/2022
Bebek doğduğu andan itibaren ağlamaya başlar. Konuşamadığı için acıktığında, bir yeri ağrıdığında, tuvaleti geldiğinde, herhangi bir rahatsızlık durumu yaşadığında kendini başka türlü ifade edemeyeceği için ağlar. Ağladığında anne gider ve bir sorun
Devamı